آموزش اصطلاحات روشنایی و نور
آموزش اصطلاحات روشنایی و نور
در مباحث نورپردازی و روشنایی کمیت‌های مهمی وجود دارد که لازم است با آنها آشنا باشیم در این مقاله با آموزش اصطلاحات روشنایی و نور مانند شدت نور، ضریب توان و… آشنا میشویم برخی از اصطلاحاتی که در این مقاله بررسی خواهیم کرد:
- نورچیست ؟ (Light)
- بهره نوری چیست ؟ (Luminous efficiency)
- شار نوری چیست ؟ (Luminous Flux)
- شدت روشنایی چیست ؟ (Illuminance)
- شدت نور چیست ؟ (Luminous Intensity)
- درجه حفاظت چیست ؟ (IP)
- دمای رنگ (کلوین) چیست ؟
- توصیف فیزیکی نمود رنگ چیست ؟
- بازده رنگ چیست ؟
- ضریب توان چیست ؟
- رتبه انرژی چیست ؟
- میزان خرابی (LX FY) چیست ؟
نورچیست (Light)
نور مرئی یک تابش الکترومغناطیسی (Electromagnetic) و حاوی فوتون است که با چشم انسان و دیگر موجودات، دیده می‌شود. نور مرئی از حدود ۳۸۰ تا حدود ۷۴۰ نانومتر در بین دو نور نامرئی فروسرخ که در طول‌موج‌های بلندتر و فرابنفش که با طول‌موج‌های کوتاه‌تر یافت می‌شود، قرار دارد. نور تابشی است که از یک سری پرتو نورانی ایجاد شده و باعث دیدن اجسام می شود.
بهره نوری چیست (Luminous efficiency)
بهره نوری نسبت شار نوری خارج شده از لامپ روشنایی ، به توان مصرفی آن است که نشان دهنده ی کارایی و بهره وری لامپ می باشد . هر چه این عدد بزرگتر باشد ، یعنی بازدهی و کارایی لامپ بیشتر است یا به منظور دیگر با صرف انرژی کمتر نور بیشتری را تولید می کندو مصرف انرژی آن مقرون به صرفه است.
واحد بهره نوری لومن بر وات است که با نماد (η) (اتا) نشان می‌دهند.
| نوع لامپ | توان مصرفی بر حسب وات | شار نوری برحسب لومن | بهره نوری |
| لامپ رشته‌ای التهابی | 100 | 1400 | 14 |
| لامپ فلورسنت با تیوپ T80 | 36 | 2880 | 80 |
| لامپ متال هالید | 70 | 6300 | 90 |
| لامپ ال ای دی | 12 | 1080 | 90 |
شار نوری چیست (Luminous Flux)
شار نوری با نماد Φ نشان می دهند که می توان گفت کل نور خارج شده از یک منبع نور در هر ثانیه در تمام جهات را شار نوری میگویند و واحد آن لومن (Lumen) یا به اختصار lm است. به بیان دیگر، شار نوری مقدار پرتوهای نوری ساطع شده از منبع را نشان می‌دهد. هرچه شار یا لومن بیشتر باشد، پرنورتر خواهند بود. شار نوری یکی از مشخصات مهم هر لامپ است
شدت روشنایی چیست (Illuminance)
شدت روشنایی با نماد E نشان می دهندو تعریف آن میزان شار نوری است که بر یک سطح می‌تابد و واحد آن لوکس (Lux) یا lx است. در استانداردهای مختلف، شدت روشنایی مناسب برای محیط‌های مختلف (مانند EN12464 برای روشنایی محیط داخلی) ارائه می‌شود. برای مثال اگر بخواهیم محاسبات مربوط به روشنایی یک اتاق نشیمن، اتاق خواب یا اتاق مطالعه را انجام دهیم، باید به جدول‌های استاندارد شدت روشنایی برای محیط‌های مختلف مراجعه کنیم. بنابراین به زبان ساده‌تر شار نوری میزان نوری است كه از لامپ خارج می‌شود و شدت روشنایی، آن میزان از نور است كه پس از منتشر شدن توسط لامپ و بازتاب‌های مختلف در نهایت به سطح می‌رسد.
شدت نور چیست (Luminous Intensity)
شدت نور همان نیروی تابیده شده از سمت یک منبع نور در جهت معینی است که آنرا با (I) نشان می‌دهند، به بیان دیگر یك لامپ شار نوری را در تمام جهات و با شدت و ضعف متفاوت منتشر می‌كند، میزان نور انتشار یافته در یك جهت خاص در فضا را شدت نور میگویند و واحد آن (cd) یا كاندلا یا شمع است.
درجه حفاظت چیست (IP)
درجه حفاظتی یا IP ، علامت بین‌المللی حفاظت استاندارد، استاندارد IEC ۶۰۵۲۹، که گاهی به عنوان “علامت‌گذاری در حفاظت” تفسیر می‌شود.
درجه حفاظت ارایه‌شده در برابر نفوذ (قسمت‌های بدن مانند دست‌ها و انگشتان)، گرد و غبار، تماس تصادفی و آب را با لوله‌های مکانیکی و محوطه‌های الکتریکی طبقه‌بندی می‌کند. ما در مورد درجه حفاظتی به طور مفصل در یک مقاله جداگانه صحبت کردیم.
دمای رنگ (کلوین) چیست
دمای رنگ عددی است كه بر حسب كلوین بیان می‌شود و به نوعی بیان‌كننده رنگ نور خروجی می‌باشد. هر چه این عدد بالاتر باشد رنگ نور بیشتر به محدوده رنگهای سرد و سفید نزدیكتر است و هر چه این عدد كوچكتر باشد رنگ نور به محدوده رنگهای گرم (نظیر رنگ نور ناشی از لامپ‌های التهابی) نزدیكتر است. جسم سیاه می‌تواند یك قطعه فلز ( مثلاً پلاتین) باشد كه كلیه نوری كه به آن منتشر می‌شود را جذب می‌كند و در واقع ضریب انعكاس آن برابر با صفر است.
توصیف فیزیکی نمود رنگ چیست
اشیا رنگی، زمانی با رنگ مناسب دیده می‌شوند، كه رنگهای موجود در آنها در طیف نور تابیده شده به آنها موجود باشد. به عنوان مثال، در صورتی كه در طیف نور یك لامپ، رنگ قرمز موجود نباشد، اشیای قرمز رنگ به صورت مناسب دیده نمی‌شوند.
درصد بازتاب رنگ در 5 گروه كلی به شرح زیر مشخص می‌شود:
1A: درصد بازده رنگ عالی (90 تا 100 درصد)
1B: درصد بازده رنگ خیلی خوب (80 تا 90 درصد)
2A: درصد بازده رنگ متوسط (60 تا 70 درصد)
2B: درصد بازده رنگ قابل قبول (50 تا 60 درصد)
بازده رنگ چیست
رنگ اشیا زیر نور لامپ‌های مختلف، متفاوت از آنچه زیر نور خورشید دیده می‌شوند، به نظر می‌رسند اگر نور خورشید را به عنوان یک نور ایده‌آل و مرجع برای تشخیص دقیق رنگ‌ها فرض کنیم، شاخص بازده یا نمود رنگ عددی خواهد بود که نشان می‌دهد به چه میزان رنگ اشیا زیر نور یک لامپ، به رنگ استاندارد آنها (یعنی زیر نور خورشید) نزدیک‌تر است.
ضریب توان چیست
ضریب توان در یک سیستم الکتریکی AC اصطلاحی است که به نسبت توان واقعی به توان ظاهری گفته می‌شود و مقداری بین ۰ تا ۱ دارد. توان واقعی در واقع توانایی یک مصرف‌کننده برای تبدیل انرژی الکتریکی به دیگر شکل‌های انرژی را نشان می‌دهد در حالی که توان ظاهری در اثر وجود اختلاف بین ولتاژ و جریان پدید می‌آید. کم بودن ضریب توان (بزرگ بودن توان ظاهری نسبت به توان واقعی) در یک مدار موجب بالا رفتن جریان در مدار و در نتیجه بالا رفتن تلفات در مدار می‌شود.
رتبه انرژی چیست
این برچسب برای وسیله‌های انرژی‌بر به کار می‌رود، شاخص مصرف انرژی وسیله با استفاده از حروف لاتینA تا G مشخص می‌شوند که هر حرف دارای رنگی مخصوص به خود از سبز تا قرمز است. با استفاده از این برچسب می‌توان بازدهی وسایل گوناگون را مقایسه کرد.
گروه ++A كمترين مصرف انرژی و گروه E بيشترين مصرف انرژی را دارد.
میزان خرابی چیست (LX FY)
LX: مدت زمانی که طی آن لامپ LED، کمینه درصد ادعا شده از شار نوری اولیه را در شرایط استاندارد فراهم می‌کند.
Y :FYدرصد از تعداد لامپ‌های ال‌ای‌دی از نوع یکسان است که در طول عمر اسمی خود درصدی از خرابی‌ها را دارند. این معیار برای لامپ‌های ال‌ای‌دی بالاست سرخود معمولی، 10 یا 50 درصد در نظر گرفته شده که با F10 یا F50 نشان داده می‌شود.
خیلی جامع و خوب بود